Wie kent het niet? Je wilt iets veranderen op je werk, binnen je team of zelfs in je eigen gezin. Je wilt dit zo snel mogelijk maar er ontstaat weerstand. Hoe je het ook wendt of keert, weerstand hoort erbij…
Als je de onderliggende processen begrijpt, kun je daar je voordeel mee doen en omgaan met de weerstand.
Ik laat je 4 invalshoeken van weerstand zien die je kunnen helpen om het fenomeen beter te begrijpen en er daardoor actief op te kunnen sturen.
1. Weerstand kan door ‘van alles’ worden opgeroepen
Mensen die te maken hebben met een verandering vragen zich af “Ga ik mee, geef ik de verandering een kans, doe ik alsof er niets aan de hand is, verzet ik me ertegen of ga ik weg?”. Hun antwoord is afhankelijk van vele factoren. Annemarie Mars noemt in haar boek Hoe krijg je ze mee? 10 veel voorkomende oorzaken van weerstand:

- Twijfel aan de verandering
- Onvolledige informatie
- Onzekerheid over de eigen positie
- Tegengestelde belangen
- Wantrouwen tegen de veranderaar
- Falende interactie
- Onwennigheid
- Verbouwingsoverlast
- Kinderziektes
- Oud zeer
2. Weerstand is niet altijd makkelijk herkenbaar
Er is geen verandering zonder weerstand. Als je geen weerstand ervaart, let je waarschijnlijk niet goed op.
- Niet iedereen die het oneens is met de verandering laat dat ook blijken door bijvoorbeeld openlijk kritiek te of vragen te stellen. Soms verschuilen ze zich zelfs achter een ander.
- Sommige mensen wachten af, kijken de kat uit de boom. Dit kan bij de persoon passen maar kan ook te maken hebben met de angst om zich uit te spreken over de verandering. “als ik dat doe, loop ik kans dat ik er op wordt afgerekend…”
- Er zijn ook mensen die tegen de verandering zijn en actief medestanders zoeken om maar niet te hoeven veranderen.
- Als iemand over zijn weerstand vertelt, wil dat niet zeggen dat hij al zijn redenen op tafel legt. Het kan gaan om zaken die voor hem te gevoelig en persoonlijk zijn om aan anderen kenbaar te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: Twijfels aan zichzelf om te voldoen aan de nieuwe eisen, verlies van macht/invloed en van vrijheid van handelen, vermoeden van statusverlies e.d.
Tip: Zoek actief naar weerstand, stel vragen, vraag door, let op lichaamstaal, op gewijzigd gedrag, etc. Kweek een cultuur en klimaat die feedback en kritische noten bevordert zonder de boodschappers daarop af te rekenen.
3. Weerstand is dynamisch
Dat iemand bij de start van een verandertraject geen weerstand heeft betekent niet in dat hij niet van mening kan veranderen. Omgekeerd is dat ook het geval. Tijdens het verandertraject kunnen zich nieuwe feiten voordoen of nieuwe inzichten worden verkregen, waardoor iemand van mening verandert. Kijk ook nog eens naar de 10 oorzaken van weerstand. Stel, je hebt als manager je dag niet en reageert net niet goed op vragen, dan kan dat zomaar wantrouwen ontstaan of een “zie je wel..” als een nieuw systeem niet goed werkt.
Tip: Blijf gedurende het gehele verandertraject veel energie en tijd steken in een gerichte en professionele aanpak. Zoek indien nodig begeleiding hierbij.
4. Weerstand is nuttig
Weerstand kan ook positief zijn bedoeld. Mensen kunnen oprecht twijfels hebben en zich zorgen maken over de noodzaak, de oplossing of het proces van de verandering. Het middenmanagement en mensen op de werkvloer hebben vaak een goed beeld van de consequenties van veranderingen voor de dagelijkse operatie. Zij kunnen terechte kritische kanttekeningen hebben. Ook als ze het niet bij het rechte eind hebben kan het nadenken over de kritiek helpen om scherp te blijven en de reden, het doel en de gekozen strategie beter te verwoorden.
Tip: Bedwing de reflex om weerstand zo snel mogelijk de kop in te drukken. Geef positieve feedback op het feit dat het signaal gegeven wordt. ‘Speel het nooit op de man’. Denk goed na over de kritische noten. Er kan een belangrijke kern van waarheid in zitten.